Keynes: bij uitstek een lange termijn denker.
Een van de merkwaardigste verwijten die Keynesianen krijgen is dat ze op de korte en niet op de lange termijn gericht zijn. Merkwaardig, want in zijn tijd was Keynes juist een voorstander van het bevorderen van bij uitstek toekomstgerichte investeringen. En met reden. Tijdens de Depressie van de jaren dertig waren juist die investeringen enorm gedaald, met nefaste korte termijn consequenties. Noch de (nu vaak werkloze) consumenten noch de (armlastige) overheid waren in staat dit bestedingsgat op te vullen. Uiteindelijk bleek dat je dit probleem kon oplossen door de Gouden Standaard los te laten en nieuw geld in de economie te pompen. Zowel in de VS als in Duitsland als in Engeland als in Japan werkte dit. Terwijl landen die dit niet deden -Frankrijk en ook Nederland (het laatste land dat de Gouden standaard losliet) deden het beduidend slechter dan de buurlanden tijdens de crisis. Zo werkt dat nu eenmaal, als je macro-economische onderbesteding hebt zowel als een moderne markteconomie en een voortdurende technologische ontwikkeling die een voortdurend hoog niveau van de investeringen noodzakelijk maakt.
Maar een laag investeringsniveau heeft ook nefaste lange termijn consequenties. Zoals bleek in de jaren dertig. Extra investeringen leiden tot een snelle groei van de productiviteit en dus ook van het bestendige inkomen van landen terwijl landen met een laag investeringsniveau dus achterop raakten! En dat was ook een reden waarom Keynes juist voor meer investeringen pleitte!
Tegelijkertijd was Keynes wat schamper over ‘zinloze’ uitgaven. Hij noemde dit uitgaven met een ‘zero elasticity of production’, die niet tot werk, productie en inkomen leidden. Te denken valt dan, in moderne termen, aan het aankopen van Duitse Bunds of, wat in wezen hetzelfde is, postzegels van het Vaticaan: waardepapieren. Die papieren bestaan al. Of ze zijn met een druk op de knop bij te maken. In die zin zou Keynes waarschijnlijk ook zijn staf hebben gebroken over geldschepping die slechts tot prijsverhoging van woningen leidt, zoals de afgelopen dertig jaar heeft geleid. Ook dergelijke geldschepping en de daaraan gerelateerde uitgaven hebben een ‘zero elasticity of production’. Je zou het ‘investeringen in het verleden’ kunnen noemen, in plaats van investeringen in de toekomst die Keynes voor ogen stonden.
Nu ben ik geen 100% Keynesiaan – althans geen Keynesiaan in de zin die kritici van het Keynesianisme voor ogen staat. De neergang in de Ierse en Spaanse economie, veroorzaakt door de bouwzeepbel, moeten we niet oplossen door meer te bouwen maar door de groei van andere sectoren. En dan weer niet, zoals destijds in Japan en Duitsland, de militaire sector, natuurlijk. Maar juist daarom moeten de bestedingen wel op peil blijven, zodat het bedrijfsleven niet failliet gaat en kan inspelen op nieuwe mogelijkheden. De Spaanse productiesector kan dat wel degelijk aan, wat dat betreft heb ik veel en veel meer vertrouwen in de markt dan een hoop andere economen! (in Spanje was tijdens de boom geen sprake van inflatoire overbesteding, mede door (marktwerking) massa-immigratie van arbeiders!). De overheid moet daar een rol in spelen – maar de markt ook. En wel zo snel mogelijk, anders verliezen we kostbare tijd. Daarom moeten de reële inkomens op peil blijven, bijvoorbeeld door BTW verlaging. Maar het tegenovergestelde gebeurt. A-forteriori zelfs, omdat de inkomens niet alleen lager worden maar ok nog voor een groter deel worden besteed aan activiteiten met een ‘zero elasticity of production’, zoals het aflossen van schulden uit een tijd met een hoger prijsniveau (schulddeflatie). Weg met die schulden, dus (of in ieder geval een rente op bestaande schulden die gemiddeld 2%-punt lager is). Dan kunnen de bestedingen omhoog en kunnen nieuwe sectoren zich ontwikkelen. En daar moeten we op de korte termijn mee beginnen. Want de toekomst wacht niet, zoals elke Keynesiaan weet. Of zoals in ieder geval Keynes wist. We raken achterop…
Maar het mooie van (een beetje) economische pijn is wel dat mensen weer inzien dat een spaarpot best wel goed is, dat een degelijke studie (techniek) meer waard is dan een pretopleiding (management, communicatie, design, ed).
Die investeringen moeten ook wel goed gericht zijn, want geld rondstrooien leidt in eerste plaats tot extra vakanties, dure keukens, vliegreizen, toch maar een nieuwe auto en dergelijke consumptiebestedingen waar we in de lange termijn niets aan hebben (imho).
glad to be one of the visitors on this amazing internet site : D.