Heeft Hans-Werner Sinn gelijk en hadden de Zuid-Europese landen nog harder moeten snijden?
De duitse econoom Hans-Werner Sinn heeft op Voxeu een ‘Germanocentrisch’ artikel geplaatst waarin hij, met zoveel woorden, stelt dat het treurig is dat de probleemlanden de rente de afgelopen jaren niet verhoogd en de investeringen en de overheidsbestedingen niet nog verder verlaagd hebben. Want dan waren de Target2-saldi (leningen van centrale banken van de Zuid-Europese landen bij de Noord-Europese centrale banken) nu wellicht iets kleiner geweest, saldi die wat Sinn betreft overigens het liefst zo snel mogelijk worden omgezet in claims op, nou ja, als wat het maar op Zuid-Europese sardientjes. Want hij vertrouwt het allemaal niet meer, met die Euro.
Wat is er aan de hand? Hadden de Zuid-Europese landen inderdaad nog harder moeten snijden? Met name in de periode 2005-2007 liepen de tekorten op de lopende rekeningen van zeer veel Europese landen – met name de landen met een laag loon- en prijsniveau! – in Europa inderdaad snel op, wat mede mogelijk was doordat de hoge besparingen in onder meer Duitsland uitgeleend werden aan private partijen in andere landen, waardoor internationale tekorten konden worden gefinancierd. Kijk hier voor een IMF working paper dat dit in kaart brengt voor alle (alle!) Oost-Europese landen, waarbij overigens ook blijkt dat Italiaanse banken zich niet onbetuigd hebben gelaten.
Na ongeveer juli 2007 sloeg zoals bekend de financiële paniek toe en haalden de banken zo snel als mogelijk hun geld weer terug uit de tekortlanden. Dit moest uiteindelijk gefinancierd worden door de Zuid-Europese gewone banken die dat , dat ze natuurlijk niet direct bij hun klanten konden weghalen, weer moesten lenen bij hun centrale banken waarmee deze in het rood kwamen te staan bij de Noord-Europese centrale banken van het Eurosysteem, die vervolgens weer ‘in het rood’ kwamen bij de Noord-Europese gewonen banken omdat deze hun geld weer stalden bij deze centrale banken. Rondpompen van geld. Effectief werden de particuliere kredieten opgeheven en verruild voor kredieten aan de centrale banken van de Zuid-Europese landen: de zogeheten Target2-saldi. Kort samengevat: de gewone banken hebben een deel van hun kredietportefeuille weten over te hevelen naar het systeem van centrale banken. Hadden de Zuid-Europese landen harder moeten snijden om het Duitse risico bij opheffen van de Euro te beperken?
Nee.
Ten eerste is het echte probleem dat 25 tot 35% ‘brede’ werkloosheid in landen als Griekenland en Spanje veel, veel hogere kosten, in de zin van gemiste productie, veroorzaakt dan wat er dan ook met de Target2 saldi kan gebeuren. Laat staan de sociale kosten! En dan had die werkloosheid nog hoger moeten zijn? Waar heeft Sinn het over?
Ten tweede was het probleem niet het beleid van de afgelopen jaren (zie de grafiek). Het werkelijk probleem met de lopende rekeningen ontstond in 2005-2007. Toen was de tijd om in te grijpen en minder of anders te besteden. Nu is juist de tijd om meer te besteden! En de afgelopen jaren laten de zogeheten ‘frontloaders’, landen die hard hebben ingegrepen, niet echt een gunstiger ontwikkeling zien dan de andere landen – overal leidt economische crisis, onder andere door dalingen van de detailhandelsverkopen tot 40%, tot een verbetering van de lopende rekening, waarbij de verbeteringen overal van ongeveer gelijke orde zijn (de ‘bult’ bij de Baltische staten wordt overigens niet veroorzaakt door hogere importen of exporten van goederen en diensten maar door de inkomensbalans: kennelijk werden er op het dieptepunt van de crisis minder winsten het land uitgesluisd). En (nog) meer crisis lijkt dit nauwelijks te beïnvloeden. Waar we heen moeten is naar een verbeteringen van de lopende rekeningen niet door te snoeien en te hakken in de tekortlanden – maar doordat (export)groei plaats vindt. Ook naar ons. Wat dus betekent dat hier meer besteed moet worden. Geld zat. Echt. Anders was de rente ook niet zo laag.
