search
top

Vouchers (monopoliegeld) voor huishoudens, om restschulden terug te betalen?

Onder water? Niet zo erg als je niet wilt en hoeft te verkopen. De schulden in de Eurozone zijn te hoog. En zeker de private schulden, van huishoudens en bedrijven. Waarbij huishoudens in veel landen een extra tik hebben gehad omdat de investering waarvoor de schulden waren aangegaan, de woning, sterk in waarde is gedaald. Op zich is dat geen werkelijk probleem als mensen goed wonen, niet weg willen en ze een redelijke afbetaling en de rente zonder extreme moeite kunnen opbrengen. Want die ‘waarde’ van de woning – die is er eigenlijk niet, in zo’n geval. De woning staat niet te koop – en heeft dus geen prijs. En speculeren over de ‘eventuele’ waarde die de woning zou kunnen hebben heeft weinig zin, zoals de prijsontwikkelingen tussen 1995 en 2013 hebben laten zien. Het idee van als huiseigenaar ‘onder water’ te zitten is dan weinig relevant.  Je woont goed, je kunt het betalen – niet verder zeuren. Daar komt nog bij dat de marktprijzen die op een gegeven moment betaald worden net als bij aandelen niet indicatief zijn voor de waarde van niet te koop staande voorraad huizen – wanneer de woningprijzen hoog zijn en alle baby-boomers denken dat ze rijk zijn en gaan tegelijkertijd hun huis verkopen om naar Spanje te emigreren dan is het maar de vraag hoe hoog die prijs blijft!

Maar als je wel wilt of moet verkopen… Dat wordt allemaal anders wanneer de woning verkocht moet worden: een nieuwe baan, werkloosheid, arbeidsongeschiktheid, echtscheiding – er kan van alles gebeuren. En dan kan je met een forse restschuld blijven zitten. Wie moet daar voor opdraaien? Het is onlogisch om de verantwoordelijkheid hiervoor enkel bij de schuldenaar te leggen. Daar zijn een aantal argumenten voor:

(A). Een hypotheekcontract wordt door twee partijen ondertekend – en dus zijn twee partijen verantwoordelijk voor eventuele problemen.

(B) Het risico van een hoge restschuld is bepaald niet goed voor de mobiliteit op de arbeidsmarkt (waar ik woon, in Leeuwarden, staan huizen preventief te koop, van mensen die willen gaan huren om als ze een andere baan krijgen niet vast te zitten aan een huis).  Een oplossing waarbij niet alleen de schuldenaar voor het probleem opdraait kan weer wat dynamiek in de woning- en arbeidsmarkt brengen!

(C) Het percentage ‘slechte schulden’ van de banken stijgt alarmerend snel. Daar heeft niemand wat aan, dat moet opgelost. Het is, als een dergelijk probleem te groot wordt, zelfs beter de schulden helemaal af te schrijven en de bank te saneren dan dit te laten voortwoekeren! Dit is niet enkel voor de banken maar voor de hele economie van belang, wel moet dit uiteraard gepaard gaan met veel lagere topsalarissen (Balkenendenorm?) en het zal, zoals nu ook al gebeurt, tot een kleinere bankensector leiden.

(D) Het gaat in de economie natuurlijk om de huishoudens en niet om de banken. En hoewel het wenselijk is dat mensen hun verantwoordelijkheid nemen is het niet wenselijk dat mensen, doordat iedereen dacht dat de woningprijzen niet zomaar 30% in reële zin konden dalen (let wel: die 30% is gerekend vanaf het topniveau van de prijzen en staat gelijk aan 50% stijging uit het verleden), opeens met restschulden worden opgezadeld die ze de komende veertig jaar zullen moeten terugbetalen (aan de banken, die gezien de huidige wetgeving op dit gebied eigenlijk te weinig geremd werden om mensen onverantwoordelijke leningen aan te smeren)

(E) Het terugbetalen van hypotheken leidt tot een daling van de statistische geldhoeveelheid (zie dit artikel van de ECB, met name ook chart 1 en toelichting). Bij het meten van de geldhoeveelheid gaat men uit van de maatschappelijke geldhoeveelheid: het geld dat niet in de (electronische) kluizen van de banken ligt. Terugbetaald geld telt dus niet mee bij die hoeveelheid, omdat banken dit alleen als het weer uitgeleend wordt terug mogen sluizen naar de private sector (volgens mij ‘verdwijnt’ het geld weer in ‘thin air’, maar daar hoort u nog over). En een daling van de geldhoeveelheid kunnen we nu niet echt gebruiken, economisch gezien.

Wat te doen, dus? We kunnen de huishoudens niet met deze schuld opschepen. Banken zijn net zo verantwoordelijk voor de risico’s van uw lening als u dat bent. Dat een bank daar problemen mee krijgt? Lig ik niet wakker van (wel moet tot mijn spijt de garantiestelling voor deposito’s worden uitgebreid naar alle M-3 deposito’s, hoort u nog van). Maar de bankenproblemen brengen de economie nu dus in de problemen. Natuurlijk hebben banken nu al nogal wat geld om hypotheekproblemen op te lossen: allemaal voorzieningen voor slechte leningen, stroppenpotten en dergelijke, spaarpotjes die uitstekend kunnen (en moeten) worden gebruikt om de schuldenaren tegemoet te komen. Maar gebeurt dat ook? Ik heb het idee dat de banken hier van twee walletjes willen eten: minder winstbelasting betalen doordat de voorzieningen de winst verlagen maar tegelijkertijd wel de schuldenaar tot aan zijn of haar dood achtervolgen! Jesse Frederiks pleit er daarom voor een ruimhartiger en wettelijk geregeld schuldenarenbeleid dat er tegelijkertijd voor kan zorgen dat restschulden via de hypotheekrenteaftrek niet meer op de staatsbegroting drukken. Ik zie dat helemaal zitten (bedenk daarbij ook dat de overheid via de verlaging van de overdrachtsbelasting al 4% van de prijsdaling heeft opgevangen – huishoudens en banken zijn wel degelijk al voor een gedeelte uitgekocht!). Maar wat moeten we met de banken? Die hebben na jaren als spons te zijn gebruikt door de bonusmannetjes en na jaren van geldschepping om woningprijsstijgingen te financieren te weinig kapitaal. Het is niet anders. Wat te doen, behalve dan de bonussen en de salarissen naar normaal Nederlands peil brengen? Een mogelijkheid is: vouchers. Wellicht denk ik hier over drie weken heel anders over, maar nu vind ik het idee de moeite waard, commentaar is welkom.

In de VS zijn de banken uitgekocht door de overheid – maar vouchers worden gebruikt om de huishoudens en niet in eerste instantie de banken te helpen. Iedereen die een restschuld overhoudt van meer dan bijvoorbeeld 5% van de uitstaande hypotheek met een minimum van 5.000,– (?) en een maximum van 80.000,– (?) krijgt van De Nederlandsche Bank vouchers ter waarde van dit bedrag (ja, dat is de geldpers – maar bedenk dat tussen de aankoop en verkoop van het huis ook financiële waarde is verdwenen!). Deze vouchers kunnen worden gebruikt om 90% (?) van de restschuld in te lossen, de 5% die overblijft is het risico van de bank, de 5% restschuld van het huishouden wordt met een nieuwe lening geherfinancierd. De bank kan de vouchers inwisselen bij de ECB, die hier tijdelijke bankreserves met een levensduur van bijvoorbeeld twintig jaar voor in de plaats geeft. Deze bankreserves komen op een (in principe rentedragende) rekening te staan bij de ECB, op onderpand hiervan kan de bank vervolgens een soort LTRO geld lenen. Nou ja, zoiets dus. Voordelen: huishoudens uit de brand, woningmarkt komt weer op gang (wel zal prijsdruk optreden doordat meer mensen gaan verkopen, maar dat is juist de bedoeling), bank heeft geen kapitaalprobleem (Tier 1 0% risk weight: het is een soort cash in plaats van een slechte lening). En de geldhoeveelheid neemt niet af! Nou ja, zoiets dus, ik ben er nog niet helemaal over uitgedacht. Centraal staat dat er een alternatief moet komen voor het direct uitkopen van de banken, met voorbijgaan van de huishoudens, zoals in de VS met het Tarp geld gebeurde.

2 Responses to “Vouchers (monopoliegeld) voor huishoudens, om restschulden terug te betalen?”

  1. Arne zegt:

    Dit lijkt me dezelfde reflex als met de nieuwe woekerpolis affaire bij NN. Nooit wat aan die rommel gedaan en als het er op aan komt de claims zo laag mogelijk houden om de verzekeraars te ontzien.

    Waarschijnlijk maakte Bos of wie op dat moment dan ook MinFin was zichzelf wijs dat hij de burger juist ontzag door aan de kant van de verzekeraars/banken te gaan staan omdat ze anders zouden omvallen en geherkapitaliseerd moesten worden met belastinggeld. En dan zou je iedereen pakken in plaats van mensen die stumpers rommelproducten hadden genomen.

    Die kortzichtige calvinistische redenering kan je ook bezigen voor de hypotheken.

    Bij SNS Reaal is de onteigening IMO vooral gebeurd om de begroting te ontzien en niet om met brede schuldafbouw voor huishoudens te beginnen.

    Ik vind dit het meest teling wat ik sinds tijden heb gelezen over de asymmetrie tussen beschaamde schuldenaars (Piigs) en schuldeisers:

    Martin Wolf:

    That leaves external adjustment. According to the IMF, France will be the only large eurozone member country to run a current account deficit this year. It forecasts that, by 2018, every current eurozone member, except Finland, will be a net capital exporter. The eurozone as a whole is forecast to run a current account surplus of 2.5 per cent of GDP. Such reliance on balancing via external demand is what one would expect of a Germanic eurozone.

    If one wants to understand how far the folly goes, one must study the European Commission’s work on macroeconomic imbalances. Its features are revealing. Thus, it takes a current account deficit of 4 per cent of GDP as a sign of imbalance. Yet, for surpluses, the criterion is 6 per cent. Is it an accident that this happens to be Germany’s?

    En waarom zou je je als creditor schappelijker opstellen als er geen machtsblok tegenover staat?

  2. Zeker leerzaam artikel! Ik zal zeggen dat ik dit niet had zien aankomen in de huidige lastige tijden! Bestaat er een methode om me aan te melden voor deze berichten?

Leave a Reply

top